Kur’an’ın en açık hükümlerinden biri, Allah Teâlâ’nın kimseye kaldıramayacağı bir yükü yüklemeyeceği hükmüdür. Kime neyi emretmişse Allah, o emri kulun kaldırabileceği kadardır. Din kolaydır ve fıtrat dinidir. İnsanın gücünün bittiği yerde, Allah’ın kuluna kolaylık sağlayan bir hükmü muhakkak bulunmaktadır. İnsan dinin hükümlerine uygun, din insana uygundur. Hiçbir zaman ve hiçbir yer İslam için yaşanması zor zaman veya yer değildir. İnsanın beceriksizliği veya plansızlığının neden olduğu içinden çıkılmazlık, dayanılmazlık İslam’a mal edilemez. İnsan kendisine verileni yanlış tatbik ediyor ya da esnetilmeye müsait yerleri takdir edemiyorsa bu bir nevi cahilliktir. Bu takdirde din, çizdiği çizginin dışında yaşanmaya çalışılıyordur ki, o zaman ortada suni bir zorluk vardır. İnsan, su içerken bile belli bir duruşa dikkat etmemesi halinde, içtiği su nedeniyle boğulma tehlikesi geçirebilmektedir.
İslam’ı kendi kuralları dâhilinde yaşamak oldukça önemli bir çizgidir. Dışarıdan ona ibadet türü bir uygulama sokulamayacağı gibi icra edilen ibadetlerinin ve kurallarının da kendi koyduğu ölçülerle uygulanması gerekmektedir. İslam’ı, kulların belirleyeceği ölçülere göre yaşamak uçlardan birine kayma sonucunu getirecektir.
Ashaptan bazıları, Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem efendimizin ibadetlerine bakarak kendi ibadetlerini küçümsemiş ve şahsi bir değerlendirme yaparak kadınlı hayattan uzak kalmayı, geceyi uyanık geçirmeyi, yiyecekten uzak kalmayı öne çıkaran bir arzuyu dillendirmişlerdi. Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem onların bu tutumunu sünnetinden uzaklaşma olarak açıklayarak, yaptıklarının hata olduğunu bildirmişti. İslam, daha iyi yaşanacak diye nimetlerden mahrumiyet gerekmemektedir. Bilakis İslam, nimetlerle iç içe ve yoğun aile ortamında yaşandığında İslam olur. Daha takva bir hayat yaşama arzusu ile dine kendiliğinden ilaveler yapmakla dinden taviz vermek arasında bir fark yoktur. Beşeri gücümüzü aşmamız gerekmiyor. Onun yerine beşeri gücümüzü planlı bir şekilde kullanmamız yeterli olacaktır.
Ebu Hureyre radıyallahu anhın rivayet ettiği bir hadiste Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem bu hususta önemle ikazda bulunmaktadır:
‘Bu din kolaydır. Kim dinde zorluk çıkarırsa din onu mağlup eder. Yaklaştırın, birleştirin. Müjdeleyin, kolaylaştırın. Biraz sabahı, biraz akşamı ve bir miktar geceyi değerlendirmeye çalışın.’ Nesaî, İman, 28 (5034). Ayrıca Buharî, 39; Müslim, 2816
Hadisi şerifin izahından şunlar anlaşılmaktadır:
a- Din aslında kolaydır. Fıtrat dini olduğu için, fıtratı sağlam kalana zor gelecek bir yanı yoktur. Tabii bir zorluk oluştuğunda da din, zaten namazdan oruca kadar her emrinde belli bir kolaylık getirmektedir. Buna rağmen, aşırı giden ve üzerine görev olmayan şeyleri yapmaya çalışanın zarar etmesi mümkündür. Dini için yaparken kaybetmiş olacağından, din onu mağlup etmiş olacaktır.
b- Mü’min için münasip olan birleştiriciliği, toparlayıcılığıdır. Allah’ın farzlarını aksatmadan, haramlarını da gözeterek yaşamaya gayret ettikten sonra, bu ikisinin dışında kalan dini emirlerde imkânları ve kabiliyeti doğrultusunda iyi bir mü’min olmaya çalışmalıdır. Allah’ın kendisine bol mal verdiği bir mü’min malından, sağlam beden verdiği mü’min de bedeninden feragat ederek ecir kazanmaya çalışmalıdır. Mescitte namaz kılmaya müsait vakti olan mescidi yoğunlaştırarak, oruç tutması mümkün olan da orucu yoğunlaştırarak ecrini artırmalıdır. Kur’an okuma açısından daha iyi fırsatlar bulan onu, zikretme ortamını yakalayan da zikri değerlendirmeye çalışmalıdır. Din kolay olduğu için herkesin yapabileceği bir nafile muhakkak vardır. Bir noktaya kilitlenip kalmak sonra da dini ağır görecek bir sonuca varmak hatadır.
c- Umut dolu olmak doğru olanı yapmaktır. Din adına dinden ürkütücü anlayış tasvip edilemez. Ana ilkeleri korumak ve dinden taviz vermemek kaydıyla, İslam’ın hedeflerini ulaşılamaz görmek asla doğru değildir. Din kolaydır ve ulaşılır seviyededir.
d- Bilhassa zamanı iyi değerlendirmek gerekmektedir. İnsanların kavrama ve kullanma açısından zamanı aynı oranda değerlendirmeleri mümkün olmayabilir. Ama sabahı değerlendirebilen sabahı, akşamı değerlendirebilen akşamı değerlendirmelidir. Gecenin sessizliğini de fırsata dönüştürmek yararlı olacaktır.
Önemliler/öncelikliler
İslam’ın yaşanmasında en önemli hususlardan biri, Allah’ın emirleri arasında bir önemli ve öncelikli tasnifinin yapılmasıdır. Farzlar arasında bile bu tasnif yapılır. Kulun o andaki durumuna göre iki farz arasında birinin durumu öncelikli hale gelebilir. Kur’an okumanın ve fıkıh öğrenmenin önemini bilen bir mü’min, bu iki farza da ‘önemli’ olarak bakar. Ancak namaz kılacak kadar zorunlu bir fıkıh bilgisinin Kur’an okumaktan öncelikli olduğunu da bilmesi gerekmektedir. Kur’an, kendi başına yeteri kadar önemlidir. Ama Kur’an’a bile nasıl tutulacağını öğreten fıkıh bilgisi, bir an için ondan daha öncelikli hale gelebilir. Bu da İslam’ı anlatan ve öğretenlerin, öğrenenlere çizdikleri daireleri dar tutmamalarının gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Küçük bir çocuğun elinin yanmak üzere olduğunu gördüğü halde namazını bozmayan bir insanın yaptığı önemli ile öncelikli tasnifini takdir edememektir.
İbadette seviye tespiti
Farzlar ve haramlar üzerinden bir tespit yapamayız. Zaten mü’min olmanın en asgari gereği Allah’ın emrettiği farzları eda etmek, haram ettiklerinden kaçınmaktır. Bunun ötesinde ise ibadet hazzı ile yaşama vardır ki bu hazzı ne denli yaşadığımızı tespit edebiliriz.
İki rekâat bile olsa teheccüd namazı, seher vakti istiğfar etmek (en azından seyyidülistiğfarı okumak) bir ölçü olabilir. Sabah veya akşam vakitlerinden birinde dua etmek, cemaatle namaza devam etmek de bir seviye tespiti olabilir. Bir başkasına Kur’an öğretmek, nafile oruç tutmak da ayrı bir seviye tespitidir. Çok yemek, çok uyumak ve çok konuşmak hususunda nefsini muhasebe etmek iyi bir tespit olacaktır. Allah’a davet konusunda bir iş becermek de üzerinde durup, kendimizi test edebileceğimiz işlerdendir.
Haftalık ibadet planını
1- Cuma namazına ve Cuma gününe önem ver. Cuma günü Kehf suresini oku. En azından Cuma günü sabah namazını mescidde kıl. Cuma günü gusül al, tırnaklarını temizle, güzel koku sürün. Cuma günü tevbeye vakit ayır. Cuma günü olduğu için özellikle salâvat getir.
2- Haftada bir gün bile olsa ilmi bir ders halkasına katıl.
3- Haftada bir sadaka vermeye çalış.
4- Bir hasta ziyaret et. Bir arkadaş ziyaret et. Sılayı rahim yap.
5- Ailece bir gezi veya dinlenme programı yap. Çocuklara özel bir gün ayır.
6- Sağlık durumuna göre mubah bir spor yap.
7- Bir gün oruç tutmaya çalış.
8- Bir saat evde ailece Kur’an ve fıkıh dersi yap.
9- Bir günü dinine hizmete ayır.
Aylık ibadet planı
1- Her ay bir kitap oku. Okuduğun kitabı başkalarına tavsiye et, gerekiyorsa hediye et.
2- Hafızsan Kur’an’ı hatmet. Hafız değilsen en az yarım hatim etmiş ol. Kısa bir sure veya on ayet ezberle.
3- Aylık bütçeni hesapla, bir sonraki ay için tedbirler belirle. İnfaka daha çok pay ayırmaya çalış.
Yıllık ibadet planı
1- Zekâtını hesapla ve öde.
2- Borçlarını ve diğer kul haklarını hesapla, onlardan kurtul.
3- Ramazan ayı için hususi planlar yap.
4- Kur’an dili Arapçayı öğrenmeye çalış. Ya da benzeri bir amel yap.
Ömür için ibadet planı
1- Vasiyetini yazmış ol. Vasiyetinde, kul haklarına ati bilgiler bulunsun. Senden sonrakilere sıkıntı bırakmamaya çalış. Geride bıraktıklarına ciddi şeyler vasiyet et. Allah’tan korkmalarını emret. Dinlerine hizmet etmelerini söyle.
2- Ölmeden önce ümmetine hizmet etmiş olarak gitmek için bir şeyler yapmaya çalış. Cami inşa ettir. Talebe okut. Fakirlere destek ol. Kendi başına yapamıyorsan, yapan bir teşkilata katıl, orada hizmet et.
3- Kur’an’ı ezberlemiş olarak ölmeye çalış. Senin için artık mümkün değilse çocuklarının Kur’an’ı ezberlemiş olmalarına çalış. Kur’an hafızları arasında, olmazsa hafız babaları, anneleri arasında, o da olmazsa onlara hizmet edenlerin arasında adın bulunsun. Şunu iyi bil: Allah için zor bir şey yoktur. Samimi bir şekilde isteyene Allah istediğini vermektedir.
4- Ömür boyu yapılacak ibadetlerden biri de hac ibadetidir. Onu hesaplayarak mal biriktir. Her yıl hacca hazır, gidecekmiş gibi heyecanlı ol. Gitmeye hazır bekle. Gitmek nasip olunca da kendini yeniden doğmuş kabul et. Bir daha evine dönmeyecek ve Arafat’tan cennete gidecek gibi hazırlıklı ol. Allah seni bu aşk ve heyecanla görmelidir.
5- Senden sonrakiler için mali bir sıkıntı bırakmamaya çalış. Hatta onlara rızık açısından bir rahatlık bırakman sünnete daha uygundur.
6- Bir vakıf eseri bırakmaya gayret et. Allah için olsun, küçücük olsun.
Hayat kısa ama!
Hayatın çok kısa olduğu doğrudur. İnsanın emellerine göre hayat çok kısadır gerçekten. Ancak bugün hayretle izlediğimiz, imrendiğimiz bizden önceki insanlar da aynı kısa hayatı yaşayıp gittiler. Üstelik onların imkânları bizim imkânlarımızla kıyaslanamayacak kadar azdı. Çok şeyler başarıp gittiler. Sahabilerden kaçı yüz yıl yaşadı?
Hayatın kısa olduğu doğrudur. O kısa hayatı bereketlendirebilenler için yeteri kadar mümbit olduğu da bir başka doğrudur. İhlasla ve samimi bir gayretle çalıştıktan sonra Allah’ın yardımıyla çok işler başarmak mümkündür. Başaranlar oldu. Salahaddinler hayal değildir. Hasan Basriler hayal değildir. Abdülkadir Ceylaniler hayal değildir. Hasan el-Benna’ya bak, en zor zamanlardan birinde neler yaptı! Hayal olan, onların yaptıkları değil bizim hayallerimizdir.
İbadet:
İbadet, Allah’ın razı olacağı şekilde yapılan her iştir. Namaz, Allah’ın razı olacağı şekilde kılındığında ibadettir ve farz bir emirdir. Kurban, Allah’ın razı olacağı şekilde kesildiğinde ibadettir ve vacip bir emirdir. Selam, Allah’ın razı olacağı şekilde verildiğinde ibadettir ve sünnettir. Mü’min, adabına göre ve sabah namazına kalkmayı niyet ederek uyuduğu zaman, uykusu da ibadete dönüşmüş olur. Eşiyle olan en ileri ilişkisi bile ona ecir kaynağı olur. Yediği içtiği kendisine sevap olarak yazılabilir.
İbadet, iman dairesinde dönüp durduğu sürece mü’minin günlük hayatını, düşüncelerini ve emellerini bile ihtiva eder.
İbadet ehli bir mü’min:
Ahlaklıdır
Güçlüdür
Kültürlüdür
İş güç sahibidir
Akidesi pürüzsüzdür
İbadetinde titizdir
Nefsiyle cihad eder
Vaktinin kıymetini bilir
Sevilendir
Tertiplidir
İnsanlara faydalıdır, sosyaldir
Dininin emrindedir
Nureddin Yıldız
Millî Gazete
Kalpler ancak Allah’ı anmakla huzura kavuşur... 